DR INŻ. ARCH. DOROTA WANTUCH-MATLA

Architektka, adiunkt w Katedrze Urbanistyki i Architektury Struktur Miejskich (A-9) na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Prowadzi także zajęcia na kierunku gospodarka przestrzenna na Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i BA in Interior Design na Griffith College Dublin. W latach 2013–15 redaktorka w ogólnopolskim czasopiśmie o architekturze i urbanistyce A&B. Wcześniej pracowała na stanowisku architekta w biurach projektowych w Dublinie i Krakowie. Członkini Zespołu ds. powszechnej edukacji architektonicznej przy Narodowym Instytucie Architektury i Urbanistyki. Kierowniczka międzyinstytucjonalnych, ogólnopolskich studiów podyplomowych „Archi:kultura – edukator architektoniczny”. Autorka licznych publikacji naukowych i popularyzatorskich. Współautorka książek o powszechnej edukacji architektonicznej w Polsce i za granicą.

ABSTRAKT

KU WYSOKIEJ JAKOŚCI KULTURY BUDOWANIA. PEDAGODZY I ARCHITEKCI RAZEM NA RZECZ EDUKACJI W ZAKRESIE ŚRODOWISKA ZBUDOWANEGO DLA WSZYSTKICH – PRZYPADEK STUDIÓW PODYPLOMOWYCH „ARCHI:KULTURA – EDUKATOR ARCHITEKTONICZNY”  

Koncepcja edukacji o kulturze kształtowania przestrzeni, w której żyjemy, zwana edukacją o środowisku zbudowanym (od ang. built environment education, BEE) bądź powszechną edukacją architektoniczną (PEA), rozwijała się co najmniej od lat 70. ubiegłego wieku. Długo pozostawała jedynie niszą, przez długi czas traktowaną dość pobłażliwie. W obliczu kryzysu klimatycznego i dynamicznych zmian cywilizacyjnych, potrzeba uwrażliwienia społeczeństw w tym aspekcie wydaje się oczywista i pilna. Wobec tego wyzwania bezsporna staje się także konieczność wyjścia poza dotychczasowe ramy akademickiej edukacji architektonicznej przyszłych profesjonalistów i środowiska organizacji zawodowych architektów oraz podejmowania jak najszerszych, interdyscyplinarnych inicjatyw edukacyjnych. Rola uczelni architektonicznych i samych architektów jest tu nie do przecenienia, ale transfer i mediacja tak wszechstronnej wiedzy powinna włączać tychże na równi ze specjalistami innych powiązanych dziedzin. Bardzo ważnym partnerem w procesie upowszechniania wiedzy o kulturze budowania jest także środowisko pedagogów, dydaktyków i nauczycieli, wsparcie których ułatwia świadome konstruowanie działań edukacyjnych pod względem struktury, treści, stopnia złożoności, metod i narzędzi ich prowadzenia – dopasowanych do grup odbiorców. Zainteresowanie przyszłych nauczycieli możliwościami włączenia tematyki dotyczącej PEA daje szansę na to, by w przyszłości sięgnęli po nią i związaną z nią metodyką w swojej pracy zawodowej. Jednak nie tylko w szkołach mogą rozgrywać się działania związane z PEA/BEE. Edukatorami o przestrzeni mogliby być także m.in.: animatorzy kultury w rozmaitych instytucjach, przewodnicy miejscy, lokalni liderzy społeczni, urzędnicy gminnych wydziałów architektury i planowania przestrzennego. Działania wykorzystujące idee i metodykę PEA/BEE mogą być realizowane w domach kultury, świetlicach, bibliotekach, urzędach i instytucjach publicznych itp. By takie scenariusze mogły się wydarzyć potrzebni są ludzie z odpowiednią wiedzą i pasją – przygotowani do tego rodzaju działań pod względem merytorycznym i metodycznym. Proponowana prezentacja dotyczyć będzie omówienia ponad dwuletnich doświadczeń, wyniesionych z procesu przygotowania i realizacji dwóch edycji (i właśnie rozpoczętej trzeciej) interdyscyplinarnych, ogólnopolskich studiów podyplomowych „Archi:kultura – edukator architektoniczny”. Studia są inicjatywą prowadzoną od 2021 roku na Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie we współpracy z Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej (PK), Wydziałem Architektury Politechniki Gdańskiej pod egidą Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki w Warszawie.